Wybory ławników



Kancelaria_Poznań_fotoObecna kadencja ławników dobiega końca. Warto przyjrzeć się ułomności regulacji tej instytucji.

Jedną z gwarancji prawidłowego orzekania w sprawach jest niezawisłość sędziego jak i niezależność sądów. Prawodawca przykłada niezwykle dużą wagę do tego, by prawidłowo zabezpieczyć przestrzeganie tych cech.

Rzecz w tym, że w składzie sądów np. w sprawach o rozwód zasiadają poza sędzią ławnicy. Co więcej, mają oni prawo głosu przy wydawaniu wyroku. Co ciekawsze, mogę przeforsować odmienne rozstrzygnięcie w sprawie, aniżeli proponuje sędzia. Podobno nawet czasami tak się zdarza.

Innymi słowy, poza sędzią w naszych istotnych życiowo sprawach mogą także orzekać osoby, które sędziami nie są i nie mają takich gwarancji niezależności i niezawisłości, jakie ma sędzia. Nie mają przeszkolenia takiego jakie ma sędzia, nie mają wiedzy jaką ma sędzia, a przy tym jest możliwość, że nie uczestniczyły we wszystkich rozprawach w danej sprawie.

W konsekwencji łatwiej mogą podlegać wpływom, czy to osób trzecich, czy też samego sędziego będące w składzie.

Wydaje się, że prawodawca powinien rozważyć albo wzmocnienie instytucji ławnika albo też likwidację tej instytucji.

Przyjrzyjmy się bliżej, co prawodawca gwarantuje sędziom, żeby zadbać o ich niezależność i niezawisłość

1.            Stan spoczynku – sędzia nie odchodzi na emeryturę tylko w stan spoczynku. Co więcej, należne jest mu wówczas ¾ ostatnio otrzymywanego wynagrodzenia. Ławnik z racji okazjonalnego pełnienia swoich społecznych obowiązków nie otrzyma takiego bonusu;

2.            Godne wynagrodzenie – ten aspekt oczywiście jest zawsze ocenny. Niemniej porównując stawkę dzienną sędziego i ławnika, ten drugi może wiele pozazdrościć sędziemu. Dzienne „wynagrodzenie” ławnika wynosi ok. 70 złotych. Przepis formułuje to tak :  wysokość rekompensaty dla ławników biorących udział w rozpoznawaniu spraw w sądach powszechnych za jeden dzień pełnienia obowiązków ławnika wynosi 1,9% podstawy ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego. Dodajmy – wynagrodzenie sędziego podwyższane jest o tzw. trzynastki, natomiast  ławnik nie ma tego typu dodatków. Czyli ławnik niby równy sędziemu głosem, a jakby patrząc po wynagrodzeniu są równi i równiejsi w składzie orzekającym.

3.            Immunitet sędziowski – immunitet to inaczej pewne organicznie odpowiedzialności. Przykładowo, za przekroczenie samochodem prędkości, sędzia nie odpowie przed sądem ale za to będzie odpowiadać przed sądem dyscyplinarnym. Ławnik nie ma immunitetu.

To tak przykładowo.

Jeśli do tego dołożyć:

- brak możliwości realnego prowadzenia sprawy,

- brak wsparcia asystentem sędziego

- co do zasady – brak odpowiedniej wiedzy prawniczej

- co do zasady – brak bieżącej znajomości orzecznictwa

 

To wszystko powoduje, że przy orzekaniu ławnik nijako musi polegać częściowo na zdaniu lepiej przygotowanego  do orzekania sędziego. 

Pozostaje pytanie, czy orzekanie ławników jest tylko fikcją, czy pełni istotną rolę w procesie orzeczniczym.  Czy prawodawca powinien pozostawić instytucję ławnika, czy ją całkowicie wyeliminować.

W USA ławnicy odgrywają nieco większą rolę. Dla zainteresowanych zwiastuny filmów o manipulacji ławnikami:

 

Ława przysięgłych w rolach głównych: Gen Hackman, Dustin Hoffman, John Cusack

  

Pod presją z Demi Moore:

 

 

 

 

Strona  Kancelarii Poznań na YouTube

 

Google+